Fundacja Klamra jest jedną z organizacji, które poparły apel Fundacji Dialog-Pheniben o usunięcie książki pt. „Mała Cyganeczka” z listy lektur Wielkiego Maratonu Czytelniczego »
Apel.
W dniu 15 listopada 2014 roku na portalu wyborcza.pl ukazał się artykuł pt. „Cyganie kradną i porywają dzieci- dowiedzą się uczniowie z lektury” autorstwa Doroty Karaś. Z artykułu dowiadujemy się, że na liście lektur tegorocznego Wielkiego Maratonu Czytelniczego organizowanego przez Wojewódzką i Miejską Bibliotekę Publiczną w Gdańsku, znalazła się książka autorstwa Wioletty Piaseckiej pt. „Mała Cyganeczka”.
Chcemy podkreślić, że doceniamy fakt, że tematyka romska została uwzględniona w konkursie dla dzieci. Wiedza na temat tej mniejszości jest wciąż znikoma. Niemniej jednak niepokój budzą fragmenty książki, które utrwalają stereotyp Cygana złodzieja oraz przywracają ten nieco zapomniany w społeczeństwie polskim stereotyp Cygana porywającego dzieci. Ten wątek pojawia się w pierwszym fragmencie książki kiedy zaniepokojony tata mówi do swojej kilkuletniej córki: Trzymaj się od nich z daleka. Oni porywają małe dzieci. Kolejne fragmenty odnoszą się do „złodziejskiej” działalności Cyganów. Mieszkańcy miasteczka spuszczają psy z łańcucha, zamykają drzwi na kłódkę w obawie przed Cyganami.
Jak już wspomniano, docenić należy fakt uwzględnienia tematyki romskiej. Jednak wybór książki budzi kontrowersje. Co prawda po zapoznaniu się z publikacją można odczytać zamierzenie autorki co do promowania pozytywów płynących z różnorodności i wzajemnego poznania osób odmiennych kulturowo. Nie możemy jednak zapominać, że adresatami i adresatkami konkursu są dzieci w wieku szkolnym, które utwierdza ich w przekonaniu, że Cyganie to złodzieje, bowiem stereotyp ten jest niezwykle powszechny i znany również wśród dzieci. Z kolei przekonanie o rzekomym porywaniu dzieci przez Romów jest znane raczej wśród przedstawicieli i przedstawicielek starszego pokolenia, jednak dzięki książce dowiedzą się o nim również dzieci. Dodatkowo, materiał ilustracyjny nie pomaga w zbliżonym do rzeczywistości ukazywaniu członków społeczności romskiej, a jedynie utrwala stereotypowe, kreskówkowe przedstawianie Romów, powszechne w popkulturze.
Negatywne opinie na temat Romów, podtrzymywane i wzmacniane często między innymi przez przekazy medialne, ale również w żartach czy tekstach literackich zwiększają dystans społeczny wobec tej grupy etnicznej. Badaniach opinii społecznej potwierdzają, że poziom niechęci wobec Romów jest bardzo wysoki. To mniejszość, która od lat utrzymuje się w czołówce najbardziej nielubianych. Także badania prowadzone wśród uczniów i uczennic potwierdzają niechęć wobec Romów. Według sondaży prowadzonych przez różne ośrodki badania opinii publicznej zakorzenienie negatywnych stereotypów o mniejszości romskiej jest silne, na co wskazuje choćby fakt, że na pytanie: Z kim nie chciałbyś/ nie chciałabyś siedzieć w ławce?, jedna trzecia młodych respondentów wymieniła dziecko pochodzenia romskiego.
Mając na uwagę rosnącą w ostatnim czasie niechęć wobec Romów, a także problemy tej grupy w polskim systemie edukacyjnym, na które między innymi wpływają relacje z nieromskimi dziećmi w szkołach uważamy, że książka powinna zostać usunięta z listy lektur konkursowych. Jednocześnie apelujemy, by nie rezygnować z tematyki romskiej, a książkę Wioletty Piaseckiej pt. „Mała Cyganeczka” zastąpić inną, odnoszącą się do tej problematyki np. książką Jerzego Ficowskiego „Gałązka z drzewa słońca. Baśnie cygańskie”.
Fundacja Dialog-Pheniben
Fundacja RÓWNOŚĆ.INFO
Fundacja Picture Doc
ANTERIS Fundacja Pomocy Prawnej
Interkulturalni PL
Afryka Inaczej
Fundacja Pozytywnych Zmian
Żydowskie Stowarzyszenie Czulent
Otwarta Rzeczpospolita
Fundacja Sztuki„ JAW DIKH”
Centrum Edukacji Obywatelskiej
Fundacja Klamra
Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego
Fundacja na Rzecz Różnorodności Polistrefa
Fundacja „Phan Bde”
Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej
Fundacja Przestrzeń Kobiet, Kraków-Szczawnica
Stowarzyszenie Młodych Dziennikarzy „Polis”
Fundacji Trans-Fuzja
Kolektyw Odrobina Kultury
Pro Humanum – Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego
Fundacja Autonomia
ANTERIS Fundacja Pomocy Prawnej
Stowarzyszenie Romów w Polsce
Związek Romów Polskich
Centrum Żydowskie w Oświęcimiu
Stowarzyszenie „Bardziej Kochani”
Kampania Przeciw Homofobii
Mirosław Sawicki – Minister Edukacji Narodowej w latach 2004 – 2005
Amnesty International
Fundacja na rzecz Różnorodności Społecznej
Hollaback! Polska
Stowarzyszenie „Szansa dla Romów”
Fundacja Feminoteka
Radomskie Stowarzyszenie Romów „Romano Waśt”