Fundacja Klamra otrzymała dofinansowanie od Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo kulturowe – Kultura ludowa”. Pozyskane środki zostaną wykorzystane do zrealizowania projektu „GAJDOSZE”, którego autorami są Maciej i Katarzyna Szymonowicz. Działania związane z projektem potrwają od maca 2013 do końca roku 2014. W trakcie realizacji projektu przewidziane są badania terenowe, spotkania z budowniczymi gajd, warsztaty graffiti „Etnograff”, sesje nagraniowe współczesnych muzykantów – gajdoszy.
Celem projektu jest stworzenie i wydanie albumu pt. " Gajdosze" będzie to pierwsza monografia poświęcona niezwykłej tradycji i historii gry na unikatowym instrumencie jakim są gajdy beskidzkie występujące na terenie Beskidu śląskiego w szczególności Trójwsi czyli Jaworzynki, Koniakowa, Istebnej. Publikacja będzie zawierała informacje dotyczące najdawniejszych, możliwych do udokumentowania beskidzkich muzykantów, reprezentujących archaiczną formę kapeli góralskiej (gajdy+skrzypce), kończąc na współczesnych, wybitych kontynuatorach tematu dziedziczących spuściznę mistrzów. Do albumu będą dołączone 2 płyty CD, z muzyką zagraną przez obecnie żyjących muzykantów jak i archiwalnymi nagraniami.
„Projekt Gajdosze” powołaliśmy do życia, by udokumentować i usystematyzować wiedzę dotyczącą postaci autentycznych góralskich muzykantów zwanych gajdoszami z Beskidu Śląskiego, Beskidu Żywieckiego (płd – zach części) i Zaolzia w Republice Czeskiej. Jednocześnie podjęliśmy się dokumentacji unikatowego instrumentu gajdy. Gajdosze tworzyli najdawniejszą i charakterystyczną dla tych regionów góralską kapelę wykorzystującą gajdy i skrzypce. Pomysł zrodził się z potrzeby ocalenia od zapomnienia tej niknącej już dziś, archaicznej muzyki góralskiej a przecież jakże fundamentalnej i bezcennej dla kultywowania dziedzictwa muzycznego wspomnianych regionów oraz całych Karpat.
Wałasi »
Działania w 2013 roku.
Projekt realizujemy na przestrzeni 2013 i 2014r. Zakłada on wydanie albumu – książki pt. „Gajdosze”. Wydawnictwo które planowo ujrzy światło dzienne w czerwcu 2014r będzie zawierać dwie płyty, z archiwalnymi oraz współczesnymi nagraniami muzykantów.
Badania terenowe etap I.
Prace ruszyły w kwietniu bieżącego roku. Rozpoczęliśmy od skompletowania i usystematyzowania dostępnych w bibliotekach publikacji dotyczących tematu projektu. W trakcie ostatnich kilku miesięcy odwiedziliśmy także placówki muzealne m.in. w Szydłowcu, Bytomiu, Warszawie, Katowicach, Bielsku Białej i Istebnej w celu odszukania instrumentów, ustalenia ich ilości oraz wskazania budowniczych.
Badania terenowe etap II.
Z grupą badawczą w skład, której wchodzą: Ewa Cudzich, Maciej Szymonowicz i Rafał Bałaś prowadzimy cykliczne wywiady terenowe z muzykantami i budowniczymi instrumentów w Beskidzkich wioskach oraz na Zaolziu w Republice Czeskiej. Pozyskujemy w ten sposób fotografie muzykantów, ludowe teksty i melodie, również archiwalne nagrania gajdoszy. Działania w terenie mają chrakter dwutorowy, obok wywiadów dokumentujemy równocześnie instrumenty. Próbujemy ustalić stan ilościowy gajd występujących współcześnie na terenach wiejskich. W trakcie tych prac Ewa Szymczyk wykonała dokumentację fotograficzną istrumentów współczesnych, oraz tych, które przekazywane z pokolenia na pokolenie przetrwały do dziś i są w posiadaniu muzykantów. Niezmiernie wartościowe są wywiady terenowe przeprowadzane z najstarszymi mieszkańcami wsi, pasjonujące spotkania pełne wspomnień, opowieści „jak to hań downij bywało”. Dzięki tym bezpośrednim relacjom, uzupełniamy skrupulatnie informacje niezbędne do odtworzenia „muzycznych życiorysów” beskidzkich gajdoszy. Treść albumu konsultujemy na bieżąco z etnograf Małgorzatą Kiereś i Dr hab. Prof. Zbigniewem Przerembskim.
Sesje nagraniowe.
Przy współpracy ze studiem Media-Art i dzięki uprzejmości Zbigniewa Wałacha zorganizowaliśmy w jego góralskiej drzewiannej chacie w Istebnej terenowe studio, w którym zarejestrowaliśmy materiał muzyczny na płytę z współczesnymi nagraniami. Płyta archiwalna będzie zawierała nagrania, które wybraliśmy ze zbiorów archiwum Instytutu Sztuki P.A.N. oraz z archiwum programu II Polskiego Radia i Radia Katowice oraz Radia Ostrawa.
Działania w 2014 roku.
Edukacja i integracja.
Poza typowo dokumentacyjną częścią projektu, w maju 2014r odbędą się także warsztaty graffiti pt.„Etnograff”dla młodzieży gimnazjalnej z Trójwsi Beskidzkiej oraz Herczawy w Republice Czeskiej. Podczas warsztatów które poprowadzi Dariusz Paczkowski i Maciej Szymonowicz na ścianie udostępnionej przez Gimnazjum im. Jana Pawła II w Istebnej powstanie mural przedstawiający beskidzkich muzykantów.
Spotkania promocyjne.
Od czerwca – lipca 2014r, odbędą się spotkania podsumowujące dwuletni projekt i promujące album „Gajdosze”. Spotkania odbędą się w Istebnej, Cieszynie i Katowicach, będą mieć charakter otwarty, podczas prelekcji będzie można posłuchać dźwięków tradycyjnej kapeli (gajdy, skrzypce), oglądnąć prezentację zdjęć z archiwum projektu " gajdosze" i posłuchać relacji autorów z przebiegu projektu.
Eksperci projektu.
Małgorzata Kiereś, prof. Alojzy Kopoczek, Zbigniew Wałach, Ewa Cudzich, Maciej i Katarzyna Szymonowicz, Ewa Szymczyk, Karina Paczkowska, Dariusz Paczkowski, Rafał Bałaś, Jacek Dyga, Magdalena Kuchejda, Osoba odpowiedzialna za realizację projektu – Maciej Szymonowicz
Fundacja Klamra otrzymała dofinansowanie od Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach projektu „Dziedzictwo kulturowe – Kultura ludowa”. Pozyskane środki zostaną wykorzystane do zrealizowania projektu „Gajdosze”.
W piątek 31 lipca o godz. 15.00 w Domu PZKO w Jabłonkowie odbędzie się seminarium ludoznawcze pt. „Nie jyny z naszi dzichty” poświęcone w tym roku gajdoszom. Jego gośćmi będą Katarzyna i Maciej Szymonowiczowie z Fundacji KLAMRA, krórzy przedstawią książkę „Gajdosze”. Publikacja jest owocem dwuletnich badań terenowych, podczas których zbierano materiały z rejonu Beskidu Śląskiego, Zaolzia i Żywiecczyzny. Seminarium odbywa się w ramach 68. Gorolskiego Święta. Relacja w ZWROT »
Książka wspaniale dokumentuje najstarszych, ale też współczesnych gajdoszy oraz budowniczych tego instrumentu. Zawiera ponadto wiele ciekawych historii z życia gajdoszy, a także stanowi cenne archiwum fotografii i nagrań, bowiem do książki dołączone są dwie płyty CD – czytamy w materiałach promocyjnych.
Podczas spotkania zagra kapela Bukóń. Do nabycia na miejscu będą darmowe egzemplarze albumu „Gajdosze”. Seminarium jest zorganizowane przez Sekcję Ludoznawczą ZG PZKO i Izbę Regionalną im. Adama Sikory MK PZKO w Jabłonkowie.
Podczas tegorocznej 18 edycji Festiwalu Folkowego „Nowa Tradycja”, którego organizatorem jest Polskie Radio, album „Gajdosze” Macieja i Katarzyny Szymonowiczów, wydany przez Fundację Klamra otrzymał Nagrodę Specjalną. To najwyższe wyróżnienie zostało wręczone w kategorii „Fonogram Źródeł”. Dwustustronicowy album „Gajdosze” zawierający dwie płyty z muzyką beskidzkich muzykantów konkurował z szesnastoma innymi wydawnictwami muzycznymi z całej Polski.
Jurorzy Fonogramu Źródeł 2014 roku przyznali Nagrodę Specjalną w wysokości 2500 złotych Fundacji Klamra z Żywca za album Macieja i Katarzyny Szymonowiczów „Gajdosze” – imponujące wydawnictwo etnograficzne ukazujące tradycję muzyczną i współczesność beskidzkich gajdoszy.
Zapraszamy dzisiaj 28.03.15r. o godz.16:15 do wysłuchania w Radiu Katowice wywiadu z Katką & Maciejem Szymonowiczami. Autorzy albumu „Gajdosze” wydanego przez Fundacją Klamra, będą gośćmi audycji Ligoniowe Radio. Zapraszamy, nadstawcie ucha.
Zmarł Janko „Gajdosz” Sikora z Koniakowa…
Maciej Szymonowicz tak wspomina: …trudno mi w to uwierzyć. To zdjęcie zrobiła Ewa Szymczyk kiedy byliśmy u Jana podczas realizacji projektu „Gajdosze”, w rękach trzyma fotografię swego ojca. Rozmawialiśmy kilka razy, godzinami wspominając dawne wesela, muzykantów, czas który się już nie wróci. Wyznał mi wtedy, że jak już się wybierze na tamten świat, to pierwsze pójdzie muzykować z samym Sabałą… pewnie już se tam grajóm, a wiesioło, bo Janko „Gajdosz” był wesołym człowiekiem.
Album dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Już w najbliższy wtorek 24.03.2015 o godzinie 12:00 w audycji Anny Szotkowskiej „Źródła”, na antenie Programu II Polskiego Radia, współautor albumu „Gajdosze” Maciej Szymonowicz, będzie opowiadać o tym jak wyglądała realizacja projektu dokumentującego najdawniejszą góralską muzykę beskidzką. Zapraszamy serdecznie do wysłuchania audycji.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Album „Gajdosze” autorstwa Katarzyny i Macieja Szymonowiczów wydany przez Fundację Klamra, dokumentuje najdawniejszych i współczesnych muzykantów góralskich – gajdoszy z Beskidu Śląskiego, Beskidu Żywieckiego. Książka ponadto zawiera dwie płyty CD, na których zamieszczone zostały nagrania gajdoszy lat 1950–2014.
Przedstawiamy foto relacje ze spotkań i muzykowania promującego album zatytułowany „Gajdosze”. Odbyły się one 29.12.2014 w Muzeum „Stara Chałupa” w Milówce (Foto: Szymon Pytel, GOK Milówka) oraz w Gminnym Ośrodku Kultury w Istebnej, a 30.12.2014r. w Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie.
Album dokumentuje najdawniejszych i współczesnych muzykantów góralskich – gajdoszy z Beskidu Śląskiego, Beskidu Żywieckiego. Książka ponadto zawiera dwie płyty CD, na których zamieszczone zostały nagrania gajdoszy lat 1950–2014.
W trakcie spotkań, autorzy książki Katarzyna i Maciej Szymonowicz opowiadali o kulisach powstania albumu. Zaprezentowali także najciekawsze historie beskidzkich gajdoszy, archiwalne fotografie i instrumentarium.
Reportaż z cieszyńskiej promocji albumu GAJDOSZE od 8:10 »
Projekt „Gajdosze” zrealizowała w latach 2013–2014 Fundacja Klamra. Dofinansowany został ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
W dniach 20–23 października 2014 r. w Gimnazjum im. Jana Pawła II w Istebnej odbędą się warsztaty graffiti „Etnograff”. Na jednej ze ścian budynku Gimnazjum uczestnicy warsztatów z Istebnej, Jaworzynki i Koniakowa wspólnie stworzą kolorowy mural przedstawiający gajdoszy ze swoich rodzinnych miejscowości.
Warsztaty rozpoczniemy od wizyty w Muzeum Jana Wałacha, by w atmosferze pracowni malarskiej artysty poszukać inspiracji. Zajęcia stanowią część działań realizowanych przez Fundację Klamra w ramach projektu „Gajdosze”. Zwieńczeniem projektu będzie wydany końcem 2014 roku album pod tym samym tytułem, prezentujący sylwetki beskidzkich gajdoszy, wykonane przez nich instrumenty oraz dawną i współczesną muzykę zapisaną na dwóch płytach CD. Więcej informacji o projekcie »
Gazeta Codzienna »
Warsztaty prowadzą Maciej Szymonowicz i Dariusz Paczkowski. Dziękujemy serdecznie za pomoc w organizacji warsztatów: Gimnazjum im. Jana Pawła II w Istebnej, Muzeum Jana Wałacha w Istebnej, Gminnemu Ośrodkowi Kultury w Istebnej.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Podczas imprezy „Cieszyński przekładaniec” przeprowadziliśmy warsztaty dla dzieci i młodzieży promujące projekt „Gajdosze”. Wyjaśnialiśmy co tak naprawdę oznacza słowo „gajdy”. Było też malowanie sprejami na kartkach papieru oraz wałkami na pamiątkowych koszulkach. Zajęcia prowadzili Maciej i Katka Szymonowisz czyli Projekt Etnograff »
„Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego”
W ostatni piątek odwiedziliśmy Edytę i Łukasza Golec. Powodem spotkania, jak można się domyśleć były oczywiście gajdy. Instrument ten można usłyszeć w niektórych utworach Golec uOrkiestry, zapytaliśmy więc o klika szczegółów na ich temat. Łukasz, jak dowiedzieliśmy się już wcześniej jest wielkim miłośnikiem tych archaicznych instrumentów i posiada w swoich zbiorach trzy egzemplarze, w tym dwie sztuki gajd z okolic Milówki. Pytaliśmy o historie tych instrumentów oraz o ich wcześniejszych właścicieli.
GMINNY OŚRODEK KULTURY w Milówce i Fundacja KLAMRA zapraszają na spotkanie – „Wieczór wspomnień o życiu i twórczości Józefa Szczotki” 24.01.2014r. (piątek) g 16:00 „Stara Chałupa” w Milówce.
Podczas tegorocznego spotkania, prowadzonego przez Ewę Cudzich i Rafała Bałasia będziemy chcieli wspomnieć postaci autentycznych góralskich muzykantów – gajdziorzy, którzy grali w kapeli, w Zespole Józefa Szczotki z Milówki. Poza tym mamy kilka nazwisk gajdziorzy z Soli (Bury Stanisław), Kamesznicy (Alojzy Kuźma, Wojtas, Michał Fiedor-Kiełbasa), Szarego (Andrzej Stańco), Złatnej (Jan Butor) oraz Soblówki (Sobel Jan, Kiełbasa Jan). Zapraszamy więc serdecznie wszystkie osoby, które pamiętają jeszcze tamte zamierzchłe czasy lub, które zapamiętały opowiadania o muzykantach od swoich rodziców, babć.
Mile widziane będą fotografie, stare nagrania i wszelkie dokumenty potwierdzające występowanie gajdziorzy i instrumentu gajdy na terenie Milówki i okolicznych wsi.
Spotkanie wpisuje się w ramy dwuletniego projektu „Gajdosze” realizowanego przez Fundację Klamra dzięki dofinansowaniu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Efektem naszych działań będzie wydanie albumu z biografiami i muzyką beskidzkich gajdoszy. Obecnie, cały czas prowadzimy wywiady, spotkania z budowniczymi gajd, sesje nagraniowe współczesnych muzykantów – gajdoszy.
Jeszcze raz zapraszamy na piątkowe spotkanie do Starej Chałupy w Milówce. Dla osób chcących podzielić się informacjami dotyczącymi wyżej wymienionego tematu podajemy także adres mailowy [email protected] oraz nr kom. 668 842 493.
Już dziś o godz 19:05 na antenie Radia Ostrava w programie Krystyny Berki Polski Kwadrans, będzie można usłyszeć wywiad z Maćkiem Szymonowiczem, dotycząc projektu GAJDOSZE. Zapraszamy!!! Niebawem rozmowa dostępna będzie także w internecie www.kwadrans.cz
We wtorek odwiedziliśmy Archiwum Radia Ostrava w celu przesłuchania i pozyskania nagrań gajdoszy z beskidzkiej wsi Herczawa, leżącej na pograniczu Polsko – Czesko -Słowackim. W radiowym archiwum ostrawskiej rozgłośni znajduje sie bogaty zbiór, rewelacyjnie udokumentowanych nagrań wielopokoleniowej rodziny hyrczawskich gajdoszy o nazwisku Zogata.
Podczas ostatnich wędrówek po Istebnej, odwiedziliśmy muzeum wybitnego, światowego formatu artysty Jana Wałacha. Muzeum znajduje się w budynku dawnej pracowni mistrza a opiekuje się nim córka artysty Barbara Wałach. Jan Wałach w swoich drzeworytach, obrazach, rzeźbach w mistrzowski i ujmujący sposób przedstawił piękno beskidzkiej krainy, jej mieszkańców, w tym także muzykantów. Artysta tworząc portrety gajdoszów, ocalił tym samym od zapomnienia miejsca w których grywali, charakter kapeli góralskiej i stroje ludowe. Doszły nas słuchy, że sam mistrz w wolnych chwilach grywał na gajdach, musieliśmy więc sprawdzić tę ciekawą historię.
Dzięki przychylności Programu II Polskiego Radia i uprzejmości goszczącej nas w studiu Dwójki redaktor Anny Boruckiej-Szotkowskiej, mogliśmy zapoznać się z zawartością archiwum nagrań Radiowego Centrum Kultury Ludowej. Zbiory archiwum zawierają rewelacyjnie udokumentowany materiał muzyczny gajdoszy z Trójwsi Beskidzkiej. Dokonaliśmy wyboru utworów i melodii, które pragniemy zamieścić na płycie z archiwalnymi nagraniami. Pozostaje jeszcze tylko załatwić formalności… Płyta będzie częścią albumu „Gajdosze”.
Podczas przeprowadzonego dotychczas wywiadu na terenie Istebnej i Koniakowa wraz ze Zbigniewem Wałachem udokumentowaliśmy już siedem instrumentów – gajd, w tym dwa przepiękne, archaiczne instrumenty anonimowych budowniczych. Innym razem na terenie Beskidu Żywieckiego, w Żabnicy, dzięki uprzejmości Józef Maślanka z Hali Boraczej wykonaliśmy sesję fotograficzną gajd, które Pan Józef posiada w swoich zbiorach. Poza wywiadami, które prowadzimy w beskidzkich groniach, sprawdzamy także zbiory muzealne w placówkach na terenie całej Polski. W tym przypadku udokumentowaliśmy już cztery instrumenty, pochodzące ze zbiorów Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu. Ciekawostką jest, że muzeum posiada także jeden instrument anonimowego twórcy, który wykazuje kilka wspólnych cech podobnych do anonimowych instrumentów z Istebnej i Koniakowa. Być może uda się rozwikłać tę zagadkę?
Maciej Szymonowicz
Projekt jest dofinansowany z budżetu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
